نظر استاد شهید آیة الله مطهری درباره‌ی چهارشنبه سوری

قرآن منشأهایی برای فكرهای بی‌ریشه كه آن‌ها را به درختان بی‌ریشه تشبیه می‌كند ذكر می‌كند. یكی از آن‌ها تقلید است. البته قرآن با كلمه‌ی تقلید مطلب را بیان نكرده است. با تعبیر دیگر بیان كرده است. تعبیر قرآن تبعیت كوركورانه از گذشتگان، از پدران، مادران، آباء و اجداد است. این هم از موضوعاتی است كه قرآن روی آن زیاد تكیه كرده است و آن را منشأ لغزش و خطای بشر می‌داند و سخت انتقاد می‌كند. مثلاً می‌گوید: آن‌ها چنین می‌گویند: «انا وجدنا آبائنا علی امة و انا علی آثارهم مقتدون»؛ اینها می‌گویند: ما پدران خودمان را بر یك طریقه‌ای یافته‌ایم و ما هم همان طریقه پدران خودمان را می‌گیریم و می‌رویم، به تعبیر امروز: سنت‌گرایی. حالا این تعبیر صحیح است یا غلط و بهتر از این هم می‌توانستیم تعبیر پیدا بكنیم. به هر حال این كلمه امروز رایج شده است. قرآن سنت گرایی را محكوم می‌كند اما اشتباه نشود! ضد سنت‌گرایی را هم قرآن محكوم می‌كند. هر دو را محكوم می‌كند. چطور؟ قرآن فقط عقل‌گرایی و منطق‌گرایی را تأیید می‌كند. قرآن می‌گوید: هر امر به اصطلاح قدیمی هر سنت قدیمی را به دلیل آن كه گذشتگان ما چنین می‌كرده‌اند، نیاكان ما این چنین بوده‌اند و ما باید راه نیاكان خودمان را برویم، انجام دادن، محكوم است، چرا؟ می‌گوید: ممكن است نیاكانتان اشتباه كرده باشند، ممكن است نیاكانتان عقل و شعور نداشته باشند. آن كه دلیل نمی‌شود. نیاكان ما در گذشته چنین می‌كرده‌اند، ما هم چنین می‌كنیم! چهارشنبه آخر اسفند می‌شود، بسیاری از خانواده‌ها (كه باید بگوییم خانواده‌های نادان) آتشی و هیزمی روشن می‌كنند، بعد آدم‌های سُر و مُر و گُنده از روی آتش می‌پرند: ای آتش زردی من از تو، سرخی تو از من! این چقدر حماقت است كه می‌پرسیم: چرا چنین می‌كنید؟ می‌گویند: این یك سنتی است میان ما مردم، از قدیم پدران ما چنین می‌كرده‌اند. قرآن می‌گوید: اولوكان آباؤهم لا یعقلون شیئا.

اگر هم پدران گذشته‌تان چنین كاری می‌كردند شما وقتی می‌بینید یك كار احمقانه است و دلیل حماقت پدران شماست، رویش را بپوشانید. چرا این سند حماقت را سال به سال تجدید می‌كنید؟ این فقط یك سند حماقت است كه كوشش می‌كنید این سند حماقت را همیشه زنده نگه دارید، ماییم كه چنین پدر و مادرهای احمقی داشته‌ایم. اولوكان آباؤهم لا یعقلون شیئا.

منبع: مسائل جدید از دیدگاه علماء و مراجع تقلید/ج۴/ محسن محمودی/ورامین/انتشارات علمی فرهنگی صاحب الزمان(عج)/چاپ اول/زمستان ۱۳۸۳/صص ۱۸۰-۱۷۹/به نقل از نشریه‌ی صحت/شماره ۴۹۰.