۱. يافتن دوست مناسب
اهالي واقعي مسجد مؤمنين هستند. خداوند در سوره توبه مي‌فرمايد:
إنَّما يَعمُرُ مَساجِدَ اللّهِ مَن آمنَ بِاللّهِ وَ اليَومِ الآخِرِ و أقامَ الصَّلوةَ و آتَى الزَّكوةَ و لَم يَخشَ إلاَّ اللّهَ فَعَسى اُولئِكَ أن يَكُونُوا مِنَ المُهتَدينَ ۱
مساجد خدا را تنها كسانى آباد مىكنند كه به خدا و روز بازپسين ايمان آورده و نماز برپا داشته و زكات داده و جز از خدا نترسيدهاند پس اميد است كه اينان از راهيافتگان باشند.
همانطور كه گفته شد حضور مؤمنين در نماز جماعت باعث آشنايي آن‌ها بايكديگر؛ در نتيجه دوستي آنان مي شود. هم دوست يافتن «هنر»، هم دوست نگه داشتن، هم دوستي‌هاي تعطيل شده و به هم خورده را دوياره پيوند زدن و برقرار ساختن.۲ اميرالمؤمنين مي‌فرمايند:
اَعجز الناسِ مَنْ عجَزَ عن اكتساب الإخوان، و أعجزُ مِنه مَن ضَيَّعَ مَن ظَفَرَ بِهِ منهم۳
ناتوانترين مردم كسي است كه از دوستيابي ناتوان باشد. ناتوانتر از او كسي است كه دوستان يافته را از دست بدهد و قدرت حفظ آن‌ها را نداشته باشد.
دوستي مؤمنين نيز سبب مي‌شود تا با يكديگر متحد و هم دل شده و در مشكلات يكديگر را ياري كنند، كه خود موجب حل مشكلات جامعه مي گردد. پيامبر اكرم(ص) مي‌فرمايند:
مثل المؤمنين في توادّهم و تعاطفهم و تراحمهم مثل الجسد اذا اشتكي منه شي ء تداعي له سايرالجسد بالسّهر و الحمّي.۴
مَثَل مومنان در پيوند و دوستي و محبت و رحمت به هم مثل يك پيكر زنده است كه اگر چيزي از آن به درد آيد، ديگر اجزاي پيكر نيز با آن هم دردي مي كنند.
همانطور كه دوست خوب و با تقوا سبب اصلاح جامعه‌ي اسلامي مي‌شود دوست بد باعث انحراف مي‌شود. در قرآن آنهايي كه به جهنم مي‌روند از حسرت انگشت به دهان مي گيرند كه چرا با افراد ناباب رفيق شده‌اند. خداوند مي‌فرمايد:
يَا وَيْلَتَى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلَانًا خَلِيلًا ﴿۲۸﴾ لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ…۵
۲. پايداري ايمان و تقوا
حضور يك فرد در جمع، طي مدت معمولاً باعث تأثير پذيري فرد از جمع مي شود. حضور يك مسلمان در جمع مؤمنان باعث تقويت پايه‌هاي ديني او مي‌شود؛ در مقابل همين دوري اين فرد از جمع مسلمين به خصوص در جامعه امروزي، ممكن است باعث دوري او از ارزش هاي اسلامي شود. پيامبر(ص) در اين‌باره مي‌فرمايند:
عَلَيكَ بِالجَماعَةِ ؛ فَإنَّما يأكُلُ الذِّئبُ القاصِيَةَ ؛
با جماعت همراه شو ؛ زيرا گرگ ، گوسفند دورمانده را مى‌خورد .۶
ايشان در حديث ديگري مي‌فرمايند:
يَدُاللّه ِ عَلَى الجَماعَةِ و الشَّيطانُ مَعَ مَن خالَفَ الجَماعَةَ يَركُضُ ؛۷
دست خدا بر سر جماعت است و شيطان با كسى همراه است كه با جماعت ناسازگارى كند .
۳. نظم و انضباط در زندگي
نظم در زندگي روزمره بسيار اهميت دارد. امير المؤمنين(ع) در حديثي مي‌فرمايند:
اُوصيكُم بِتَقوَى اللّه ِ و نَظمِ أمرِكُم؛۸
شما را به تقواى الهى و نظم در كارتان سفارش مى كنم .
در اين حديث حضرت علي(ع) بعد از تقواي الهي به نظم سفارش مي‌كنند كه نشان از اهميت بسيار زياد نظم در زندگي است.
مؤمنين هر روز، صبح، ظهر و شب نماز جماعت را برپا مي‌دارند. هر روز نماز جماعت در موقع مقرر و در صفوف منظم به پاداشته مي‌شود. در نماز جماعت، بايد حركات جماعت هماهنگ-كمي دير تر از- امام جماعت باشد. در پايان نماز همگي باهم سه صلوات بر محمد و آل محمد(عليهم السلام) مي‌فرستند. دعاي سلامتي امام زمان(عج) را همگي با هم مي خوانند. تمام اين كارها روي نظم انجام مي‌شود كه مي‌تواند باعث نظم فرد در كارها شود. براي مثال: فردي كه هميشه در نماز جماعت حضور مي‌يابد، وقت خود را با اذان تنظيم مي‌كند تا خود را به نماز جماعت برساند.
۴. آراستگي ظاهر
با حضور در نماز جماعت، فرد از آن پس با جامعه و اجتماع انسان‌ها در ارتباط است. يكي از آدابي كه در ارتباطات اجتماعي لازم است رعايت شود، بحث بهداشت و آراستگي ظاهر است. آراستگي و بهداشت را مي‌توان به خوبي در سيره‌ي بزرگان مشاهده نمود. اميرالمؤمنين در اين‌باره مي‌فرمايند:
«التّجمُلُّ مِن اخلاقِ المؤمنين»۹
آراستگي از اخلاق مؤمنان است.
پيامبر نيز درباره‌ي اهميت آراستگي و بهداشت مي‌فرمايند:
انَّ الله يُبغِضُ الوَسَخَ و الشَّعَثَ۱۰
پيامبر نيز به نظافت بسيار اهميت مي‌دادند. گاهي مسواك خود را پشت گوش مي‌گذاشتند تا در دسترس باشد. روزي ديدند در گوشه‌اي از مسجد آب دهان افتاده است، فوراً ليف خرمايي آورد و مسجد را تميز كرد. در تابستان لباس‌هاي خود را در ديگ مي‌جوشاندند. موهاي خود را شانه مي‌كردند و هميشه عطر مي‌زندند.۱۱ به طوري كه امام صادق(ع) مي‌فرمايند:
رسول اكرم(ص) همواره بيشتر از غذا، براي عطر خرج مي‌كردند.۱۲
در واقع بهداشت و آراستگي ظاهر يكي از جذبه هاي فردي مي‌باشد و باعث نزديكي انسان‌هاي ديگر به فرد مي‌شود، و بالعكس، رعايت نكردن بهداشت و نداشتن آراستگي ظاهر باعث دوري ديگر انسان‌ها از فرد مي‌شود؛ به طوري كه ديگر نمي‌تواند در اجتماعات حضور پيدا كند. دوري از اجتماعات نتايج نا خوشايندي دارد. پيامبر اكرم(ص) در اين‌باره مي‌فرمايند:
ان الشیطان ذئب الانسان کذئب الغنم یأخذ الشاة القاصیة والناحیة فایاکم و لشعاب و علیکم بالجماعة و العامة والمسجد۱۳
شیطان گرگ انسان است همانند گرگ گوسفندان که همیشه میش‌های دور افتاده وکناره گیر را می گیرد. پس از دسته بندی‌ها (گروه گرایی و خط بازی )بپرهیزید و برشما باد به حضور در جماعت و مجالس عمومی و مسجد.
۵. برخورداري از جايگاه
مساجد پايگاه هاي خداوند بر روي زمين هستند. هنگامي كه مسلمان به مسجد مشرف مي‌شود؛ از صاحب خانه ارزش مي‌گيرد و در بين مؤمنان داراي جايگاهي مي شود. افراد ديگر به او احترام مي‌گذارند و به او اعتماد دارند. حرف او برايشان سند و كار او برايشان حق است. پيامبر(ص) در حديثي مي‌فرمايند:
من صلي الخمس في جماعة فظنّوا به خيراً۱۴
هر كس پنج نماز را به جماعت بخواند به او گمان نيك ببريد.
اين حديث به خوبي نشان مي‌دهد كه حضور در نماز جماعت به فرد جايگاهي در بين جماعت مي‌دهد. پس بايد بيشتر مواظب اعمال و رفتار خودش باشد و از آن جايگاه سوء استفاده نكند.
پي‌نوشت‌هاـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
- توبه۱۸.
- ر.ك: اخلاق معاشرت/جواد محدثي/ص۱۷۵.
- نهج البلاغه/فيض الإسلام/حكمت۱۱.
- مستدرك الوسايل، ج ۱۲، باب ۳۲، ص ۴۲۴.
- فرقان/۲۸و۲۹.
- مسند أحمد ، ج ۶ ، ص ۴۴۶ .
- كنزالعمّال ، ح ۱۰۳۱
- نهج البلاغه/ نامه ۴۷.
- غررالحكم/آمدي(ره)
- نهج الفصاحه/ح۷۴۱.
- سيره‌ي پيامبر اكرم(ص) با نگاهي به قرآن كريم/محسن قرائتي/ص۶۰.
- بحارالأنوار/علامه مجلسي/ج۱۶/ص۲۴۸.
- کنز العمال ، ج ۷، ص ,۵۸۱ حدیث ۲۰۳۵۵
- كافي/ج۳/ص۳۷۱.
پايان مجموعه آثار و بركات نماز جماعت. ناصرون
