محرم در آفريقا
۱. مصر
همزمان با رواج عزاداري در دوران حكومت آل بويه در قلمرو ايران و عراق، در مصر از زمان حاكميت خلفاي فاطمي شيعيان در مقبره ام كلثوم، سيده نفيسه و رأس الحسين(ع) به عزاداري مي‌پرداختند. در روز عاشورا بازار‌ها تعطيل مي‌شد و دسته عزاداري باشكوهي خاص تشكيل مي‌شد. در عاشوراي ۳۶۹ هـ.ق پس از تعطيل كار و كسب به سوي دانشگاه الازهر حركت نموده و در آنجا گرد آمدند. در دوران فاطميان جشن‌هاي ولادت امام حسين(ع) نيز برگزاري مي‌شد كه هنوز ادامه دارد.۱ مراسم عزاداري در مصر مخصوصاً در رأس الحسين همچنان ادامه دارد، هرچند روشن فكران غرب زده و دولت‌هاي دست نشانده غرب تلاش در انتقاد و خرده گيري و تخريب و تمسخر آن دارند، ولا انقلاب حسين(ع) تا اعماق قلب مرد مصر حتي پيشتازان اهل سنت از حسن البنا گرفته تا خالد اسلامبولي نفوذ كرده است.۲
۲. مراكش
دكتر عبدالطيف سعداني مي‌نويسد: «با فرا رسيدن محرم در هر سال، صورت زندگي در مغرب تغيير مي‌كند، چون مردم با فرا رسيدن ماه محرم آرامش و خوشي و هواي نفس را رها كرده و به محاسبه نفس و خودسازي مي‌پردازند… . در ماه محرم مردم مغرب تجمل و آرايش را كنار گذاشته تا جايي كه خانه و لباس‌هاي خود نمي‌شويند، و عروسي نمي‌گيرند و صداي ساز و آواز از خانه‌هايشان به گوش نمي‌رسد و لباس ماتم بر سر مي‌كنند و در روز عاشورا از خوردن غذا خودداري مي كندد و پيوسته تا شب در غم و اندوه بسر مي برند و در يك سنت عمومي همه زكات اموال خود را مي‌پردازند.۳
۳. الجزاير
يكي از مهم‌ترين و بزرگ‌ترين كشورهاي اسلامي آفريقا الجزاير است. فرهنگ عاشورا از دوران حكومت فاطميون در الجزاير پديد آمد. وجودي نمادي از دست فاطمه ي زهرا(س) در ام الجزاير به نشانه ار كان پنچ گانه اسلام، يادگاري از چنين دوران است. روز دهم محرم در الجزاير تعطيل رسمي است. قيام بربر‌ها در اوايل قرن دوم هجري و نهضت الموحدون كه توسط يكي از سادات به نام ابو عبدالله محمدبن عبدالله نوت در سال ۴۵۲هـ.ق صورت گرفت از ثمرات برپايي مراسم عاشورا در اين كشور بود. ابو عبدالله با تأثير پذيري از عنصر امر به معروف و نهي از منكر -كه در نهضت عاشورا عنصر اصلي و مهم بوده است- انگيزه خود را جلوگيري از گناه و فساد اعلام كرده و با حركت وي تمام منطقه المغرب از جمله الجزاير متحد گرديد.
استقلال الجزاير از استعمار فرانسه در سال ۱۳۴۶هـ.ق قيام شيخ عبدالقادر همراه پدرش محي الدين حسني و … نمونه‌هايي از تأثيرات فرهنگ عاشورا است.۴
۴. تونس
از زمان تسلط فاطميان بر تونس مذهب تشيع و سنت‌هاي آن از جمله مراسم سوگواري ايام عاشورا جزء آيين‌هاي اجتماعي مردم گرديد.
عزداري مردم تونش مشتمل بر اين امور است: ۱. خوردن نان فطير و گوشت نوعي پرنده، ۲. خوردن خشكبار و اجتناب از غذاهاي تجملاتي، ۳. ترك مجالس جشن و عروسي، ۴. رفتن بر مزار اموات در صبح عاشورا همراه با سبد‌هاي نان و انجير خشك براي خيرات، ۵. آتش زدن علف‌هاي خشك در شب عاشورا، ۶. عزاداري در روز نهم و دهم محرم، اين برنامه‌ها در طول تاريخ تونس جزء برنامه مذهبي آن جا شمرده مي‌شده ولي متأسفانه پس از مدرنيزه ساختن تونس و رواج فرهنگ غربي كم كم به بوته فراموشي سپرده شده است. افرادي كه در سنين حدود ميان سالي و بعد از آن هستند چنين مراسمي را به خوبي به خاطر دارند، حتي عاشورا تا جندي قبل جزء تعطيلات رسمي اين كشور بود ولي اكنون اين‌گونه نيست.۵
