فرق بين نماز مستحب و واجب از اين قرار است:
۱. با اينكه اذان و اقامه داراي فضيلت بسيار است؛ ولي نماز مستحبي، اذان و اقامه ندارد؛ بلكه اذان و اقامه، مختص نماز واجب است؛ آن هم نه تمام نماز‌هاي واجب؛ بلكه نماز‌هاي يوميه.۱
۲. خواندن سوره در نماز هاي مستحبي مستحب، و در نماز‌هاي واجب، واجب است.۲
۳. نماز مستحبي را مي‌شود حتي در حال راه رفتن خواند و در اين صورت رو به قبله بودن و آرامش بدن لازم نيست؛ اما در نماز واجب، آرامش بدن و رو به قبله بودن لازم است.۳
۴. نماز مستحبي را مي‌شود نشسته خواند، گرچه نماز گزار، توانايي ايستادن داشته باشد؛ امام نماز واجب بايد در حال قيام خوانده شود و اگر نمازگزار، توانايي نداشت، هر مقدار آن را كه مي‌تواند بايد ايستاده بخواند.۴
۵. در نماز واجب خواندن «سور عزائم» جايز نيست؛ اما خواندن آنها در نماز‌هاي مستحبي اشكال ندارد.۵
۶. نمازگزار در خمد و سوره‌ي نماز‌هاي مستحبي بين جهر و اخفات مخير است، اما در نماز هاي واجب، مانند ظهر و عصر، موظف به اخفات در حمد و سوره و در نماز صبح يا مغرب و عشاء موظف به جهر در حمد و سوره است و در نماز هاي واجب غير يوميه نيز بين جهر و اخفاء مخيز مي‌باشد، مانند نماز آيات و طواف.۶
۷. نماز هاي مستحبي را نمي‌شود به جماعت خواند، مگر نماز طلب باران و عيد فطر و قربان؛ اما نماز‌هاي واجب را مي‌شود به جماعت خواند، مانند نماز‌هاي يوميه و آيات.۷
۸. اگر نماز گزار در نماز هاي مستحبي، شك كند كه ركعت اول است يا دوم، مخير است كه بنا را بر ركعت اول بگذارد يا دوم؛ امام در نماز‌هاي واجب يوميه، تفصيلات و اقسام خاص خود را دارد.۸
۹. نماز‌هاي واجب را در سفر و وطن بايد خواند، گرچه در سفر بعضي از آنها كوتاه(قصر) مي‌شوند، مثل نماز ظهر و عصر و عشاء؛ اما خواندن برخي از نماز‌هاي مستحبي در سفر جايز نيست، مانند نافله ظهر و عصر.۹
۱۰ كم شدن ركن در نماز مستحبي آن را مانند نماز واجب باطل مي‌كند؛ ولي زياد شدن ركن، آن را باطل نمي‌كند. پس اگر در نماز مستحبي بعد از گفتن تكبيرةالإحرام سهواً به ركوع رود و حمد و سوره را ترك كند، بايد برگردد و حمد و سوره را بخواند و دو مرتبه به ركوع برود؛ اما اگر در نماز واجب پس از گفتن تكبيرةالإحرام سهواً به ركوع برود، بايد نماز را ادامه دهد و نخواندن حمد و سوره، اشكالي ندارد.۱۰
سؤال: مسافري كه بايد نماز هاي خود را كامل بخواند، مانند كسي است كه قصد ده روز يا بيشتر كرده است، مي‌تواند نافله‌ي ظهر و عصر را بخواند؟
جواب: بله.
