درجات و مراحل روزه
محققين علم اخلاق روزه را به سه مرتبه درجه بندي كرده‌اند:
۱- روزه عموم
روزه عموم عبارت است از حفظ شكم و شهوت از خوردن و آشاميدن و بهره گيري از غريزه جنسي يعني رعايت همان نكاتي كه در توضيح المسائل ها بيان شده است.
پيامبر اكرم(ص) مي فرمايند:
به راستي آسان ترين چيزي كه بر روزه دار واجب شده است اين‌كه از خوردني ها و آشاميدني ها اجتناب كند.«۱»
۲- روزه‌ي خصوص و خواص
روزه‌ي خصوص و خواص عبارت است از حفظ زبان، گوش، چشم، دست و پا و ساير اعضا و جوارح از گناهان و افطار آن به انجام گناه است.
حضرت صادق(ع) مي‌فرمايند:
هرگاه روزه گرفتي پس بايد گوش، چشم، فرج و زبانت روزه و نگاهت را از چيزهايي كه نگاه به آن ها جايز نيست حفظ كني و گوشت را از آن چه شنيدنش جايز نيست، محافظت نمايي و زبانت را از دروغ و فحش حفظ كني.«۲»
۳- روزه خاص الخاص (خصوص الخصوص و يا خواص الخواص)
و آن روزه قلب از هموم دنيويّه و افكار پست و نگهداري از ماسوي الله است و افطار آن به توجه به غير خداوند؛ يعني توجع به دنيا و متاع آن مگر دنيايي كه مقدمه دين باشد كه اين گونه دنيا زاد و توشه آخرت است. الته اين گونه روزه مخصوص انبياء و صديقين و مقربين است.«۳»
حضرت علي(ع) مي‌فرمايند:
روزه دل با ارزش تر از روزه زبان(اعضا و جوارح) است و روزه زبان(اعضا و جوارح) برتر از روزه شكم است.
البته هر سه قسم روزه، اسقاط تكليف خواهد نمود، اما روزه‌اي كه روزه‌دار از آن سود مي‌برد، و به وسيله‌آن به درجاتي مي‌رسد، و خداوند بزرگ، پاداش آن خواهد گرديد و امكان دارد در همين دنيا پرده‌ي حجاب از روي چشم او برداشته شود و عالمي را ببيند كه چشمي، آن را نديده و گوشي؛، آن را نشينيده و به دل احدي، خطور نكرده، قسم سوم است.
پاورقي‌ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱. شيخ حر عاملي/ وسائل الشيعه/ ج۱/ص۱۱۸.
۲. محمد باقر مجلسي/ بحارلأنوار/ج۹۶/ص ۲۹۵.
۳. آمدي/غررالحكم و دررالكلم/حديث۳۳۶۳.
منبع كل نوشته: ماهنامه ره توشه راهيان نور. شماره ۵۶/
