ماه رمضان بهترين فرصت براي دريافتن حضور خداوند و انس و ذكر و دعا و استغفار و بازگشت به سوي اوست. مگر غرض نهايي، فلسفه و راز آفرينش انسان، همين نبوده است؟ خداوند مي‌فرمايد: «يا بني آدمَ خَلَقْتُ الأَشياء لِأَجلِكَ و خلقتک لِأَجلي«۱»؛ اي پسر آدم! همه چيز را براي تو آفريده‌ام، اما تورا براي خودم».
متأسفانه برخي پيروي هواي خويش را هدف و اله خود قرارا داده اند: (أريت مَنِ التخذ اله هواهُ؛«۲» آيا آن كه هواي نفسش را خداي خود قرار داده، مي‌نگري؟
راز اين انتخاب و سقوط آن است كه خود را اصيل و مستقل و بي‌نياز مي‌پندارد و به قدرت و لطف و وجود مطلق خداي متعال وابسته نمي‌نگرد او يك حالت بي‌نيازي در خود احساس مي‌نمايد:
(اِنَّ الأِنسانَ لَيَطغي * أَن رَّءاهُ استَغني)«۳» به درستي كه انسان سركشي مي‌كند، همين كه خود را بي‌نياز بپندارد.
نكته مهم و اساسي آن است كه در ماه مبارك رمضان، به نيازمندي خود متوجه شويم و با تمام وجود به خداوند بي‌نياز روكنيم و با اين توجه مدام به مقصود، براي قرب به خداوند برنامه ريزي كنيم. در اين رابطه مهارت دشمن شناسي، مهارت توبه و بازگشت در صورت غفلت و سقوط در مسير لازم و ضروري است.
ماه رمضان ماه درگذشتن از لذت هاي زودگذر است، كه مؤمن اصلاً آن ها را لذت خود نمي‌داند، بلكه خوراك و بنزين و لوازم مركب خويش مي‌نگرد. اميرمؤمنان علي(ع) چه زيبا مي فرمايد: با پشت كردن به خودپنداري و نفس عصيان‌گر خود، به نفس حقيقي خود روي‌آور.
مادر بت ها، بت نفس شماست زان كه اين بت مار اين بت اژدهاست«۴»
توجه و اهتمام و به واجبات و پرهيز از گناهان كه در زبان دين «تقوا» ناميده مي‌شود، هدف از روزه داري است؛ بنابراين اگر كسي پس از ماه مبارك رمضان دريافت كه به اين مرحله از خودسازي نرسيده كه واجبات را به آساني انجام دهد و به راحتي از گناه درگذرد، معلوم مي‌شود از ماه رمضان به خوبي استفاده نكرده است.
همان طور كه حضرت محمد صلي الله عليه و آله مي‌فرمايند :
إنَّ الشَّقِيَّ حَقَّ الشَّقِيِّ مَن خَرَجَ مِنهُ هذَا الشَّهرُ و لَم يُغفَر ذُنوبُهُ؛«۵»
بدبخت واقعي كسي است كه اين ماه را پشت سر گذارد و گناهانش آمرزيده نشود.
آري، آدمي هماره با دو كشش مواجه است و هميشه در حال انتخاب ميان آن دو است به تعبير امام علي(ع) :«النفس متجاذبة بين العقل والهوي»«۶»
مولوي هم مي‌گويد:
جان ز هجر عرش اندر قافه‌اي تن ز عشق خاربن همچون ناقه‌اي
جان گشايد سوي بالا، بالها در زده تن در زمين چنگالها
آري، ماه رمضان فرصتي است تا با روزه و عبادت، هواي نفس كنترل شود و طغيان غرايز و كشش هاي جسماني، مهار شود و از جسم براي نفس و روح خوشه برچينيم نه آن كه در سحر و افطار هم چندان بخوريم و بياشاميم كه گويا در فرصت ماه رمضان نيز از روح و نفس خود نيز براي ارضاي هواهاي نفس و شهوت خوراك بهره برداري مي‌كنيم. اميرمؤمنان علي(ع) مي‌فرمايد:«بد بخت كسي است كه فريب هوي و غرور خويش را بخورد.«۷»
پاورقی‌ــــــــــــــ
۱. بحارالأنوار،ج۶۷،ص۲۵
۲.علامه مجلسي، احقاق الحق، چ۱، ص۳۴۰.
۳. جاثيه، آيه ۲۳.
۴.علق، آيه۶.
۵.ميزان الحكمه، حديث ۷۴۵۸.
۶.مثنوي معنوي، دفتر اول، ص۱۵۱.
۷. ميزان الحكمه، ج۶، ص۴۳۶.
منبع: ماهنامه ره توشه راهيان نور. ويژه ماه مبارك رمضان۱۳۸۶. بخشي از مقاله آقاي علي محمدي آشناني
